Standardy Orchony Małoletnich
STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH W NIEPUBLICZNYCH ŻŁOBKACH I PRZEDSZKOLU „TROSKLIWE MISIE”
DLA KTÓRYCH ORGANEM PROWADZĄCYM JEST: DAMART Marcin Damasiewicz, SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA PEDAGOGÓW ŚLĄSKICH, GENIALNY UMYSŁ Katarzyna Damasiewicz
Obowiązuje w placówkach:
Niepubliczne Przedszkole TROSKLIWE MISIE, Gostyń, ul. Pszczyńska 449
Niepubliczny Żłobek TROSKLIWE MISIE, Gostyń, ul. Pszczyńska 449
Niepubliczny Żłobek TROSKLIWE MISIE, Jankowice, ul. Żubrów 86
Niepubliczny Żłobek TROSKLIWE MISIE, Pszczyna, ul. Bielska 16
Niepubliczny Żłobek TROSKLIWE MISIE, Pszczyna, ul. Batorego 28
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (Dz.U. z 2021 r. poz. 1249 oraz z 2023 r. poz. 289 oraz 535)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. poz. 1870)
Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 1606)
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 984 ze zm.)
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 900)
Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1781)
Konwencja o prawach dziecka (Dz.U.1991 nr 120, poz. 526)
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych (Dz.U. 2012, poz. 1169)
„Standardy Ochrony Małoletnich” obowiązują w Niepublicznym Żłobku i Przedszkolu „Troskliwe Misie” od dnia: 06.02.2024 r. Dokument zatwierdzony: 06.02.2024 r.
Rozdział 1: Informacje ogólne
Nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz.U. poz. 1606) określiła warunki skutecznej ochrony małoletnich przed różnymi formami przemocy. Wprowadzone zmiany wskazują na potrzebę opracowania spójnych standardów postępowania w sytuacjach podejrzenia krzywdzenia lub krzywdzenia małoletnich. „Standardy ochrony małoletnich” są jednym z elementów systemowego rozwiązania ochrony małoletnich przed krzywdzeniem i stanowią formę zabezpieczenia ich praw. Dokument ten stanowi zbiór zasad i procedury postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa małoletniego. Jego najważniejszym celem jest ochrona uczniów przed różnymi formami przemocy oraz budowanie bezpiecznego i przyjaznego środowiska w szkole.
1.1. Główne założenia standardów ochrony małoletnich
„Standardy ochrony małoletnich” w Niepublicznym Żłobku i Przedszkolu „Troskliwe Misie” opierają się na głównych założeniach:
W placówce nie są zatrudniane osoby mogące zagrażać bezpieczeństwu małoletnich.
Personel potrafi zdiagnozować symptomy krzywdzenia małoletniego oraz podejmować interwencje w przypadku podejrzenia, że małoletni jest ofiarą przemocy w szkole lub przemocy domowej.
Podejmowane w placówce działania nie mogą naruszać praw dziecka, praw człowieka, praw ucznia określonych w Statucie oraz bezpieczeństwa danych osobowych.
Uczniowie wiedzą, jak unikać zagrożeń w kontaktach z dorosłymi i rówieśnikami.
Małoletni wiedzą, do kogo zwracać się o pomoc w sytuacjach dla nich trudnych i czynią to mając świadomość skuteczności podejmowanych w szkole działań.
Rodzice poszerzają wiedzę i umiejętności o metodach wychowania dziecka bez stosowania przemocy oraz potrafią uczyć je zasad bezpieczeństwa, w tym znają aktualne zagrożenia w sieci.
Prowadzone w placówce postępowanie na wypadek krzywdzenia lub podejrzenia krzywdzenia małoletnich jest zorganizowane w sposób zapewniający im skuteczną ochronę.
Działania podejmowane w ramach ochrony naszych wychowanków przed krzywdzeniem są dokumentowane oraz monitorowane i poddawane okresowej weryfikacji przy udziale wszystkich zainteresowanych podmiotów.
1.2. Pojęcia
Ilekroć w dokumencie „Standardy ochrony małoletnich” jest mowa o:
małoletnim (dziecku/uczniu) – należy przez to rozumieć każdą osobę, która nie ukończyła 18 roku życia i nie posiada zdolności do czynności prawnych lub też jej zdolność jest ograniczona.
personelu – należy przez to rozumieć każdego pracownika Niepublicznego Żłobka i Przedszkola „Troskliwe Misie” bez względu na formę zatrudnienia, w tym: wolontariuszy lub inne osoby, które z racji pełnionej funkcji lub zadań mają (nawet potencjalny) kontakt z uczniami.
dyrektorze – należy przez to rozumieć dyrektora/menedżera Niepublicznego Żłobka i Przedszkola „Troskliwe Misie”.
rodzicu – należy przez to rozumieć przedstawiciela ustawowego dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.
opiekunie prawnym małoletniego – należy przez to rozumieć osobę, która ma za zadanie zastąpić dziecku rodziców, a także wypełnić wszystkie ciążące na nich obowiązki. Jest przedstawicielem ustawowym małoletniego, dlatego może dokonywać czynności prawnych w imieniu dziecka i ma za zadanie chronić jego interesy prawne, osobiste oraz finansowe.
osobie najbliższej wychowankowi – należy przez to rozumieć osobę wstępną: matkę, ojca, babcię, dziadka; rodzeństwo: siostrę, brata, w tym rodzeństwo przyrodnie, a także inne osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie, a w przypadku jej braku – osobę pełnoletnią wskazaną przez małoletniego.
ZIK – należy przez to rozumieć Zespół Interwencji Kryzysowej.
SOM – należy przez to rozumieć Standardy Ochrony Małoletnich.
SZBI – należy przez to rozumieć System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji.
przemocy fizycznej – należy przez to rozumieć każde intencjonalne działanie sprawcy, mające na celu przekroczenie granicy ciała dziecka np. bicie, popychanie, szarpanie, itp.
przemocy seksualnej – należy przez to rozumieć zaangażowanie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody, naruszającą prawo i obyczaje społeczeństwa.
przemocy psychicznej – należy przez to rozumieć powtarzający się wzorzec zachowań opiekuna lub skrajnie drastyczne wydarzenie, które powodują u dziecka poczucie, że jest nic niewarte, złe, niekochane, niechciane, zagrożone i że jego osoba ma jakąkolwiek wartość jedynie wtedy, gdy zaspokaja potrzeby innych.
zaniechaniu – należy przez to rozumieć ciągłe lub incydentalne niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i psychicznych przez osoby zobowiązane do opieki, troski i ochrony zdrowia i/lub nierespektowanie podstawowych praw, powodujące zaburzenia jego zdrowia i/lub trudności w rozwoju.
przemocy domowej – należy przez to rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
osobie stosującej przemoc domową – należy przez to rozumieć pełnoletniego, który dopuszcza się przemocy domowej.
świadku przemocy domowej – należy przez to rozumieć osobę, która posiada wiedzę na temat stosowania przemocy domowej lub widziała akt przemocy domowej.
Rozdział 2: Standardy ochrony małoletnich w Niepublicznym Żłobku i Przedszkolu „Troskliwe Misie”
2.1. I STANDARD
Uczniowie, rodzice i pracownicy Niepublicznego Żłobka i Przedszkola „Troskliwe Misie” znają „Standardy ochrony małoletnich”. Dokument jest dostępny i upowszechniany.
Wskaźniki realizacji:
Dokument „Standardy ochrony małoletnich” został opracowany, zgodnie z Ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. poz. 1606).
Zapoznano z nim personel naszej placówki, rodziców/opiekunów prawnych oraz dzieci.
Dokument wprowadzono do stosowania w placówce.
Dokument udostępniono na stronie internetowej naszej placówki oraz w widocznym miejscu w budynkach Niepublicznego Żłobka i Przedszkola „Troskliwe Misie” w wersji skróconej (tablica ogłoszeń), dokument w pełnej wersji papierowej do wglądu w biurze.
Informacje istotne dla dzieci zawarte w dokumencie upowszechniane są na gazetkach oraz w trakcie zajęć, realizowanych programów i warsztatów o charakterze edukacyjnym.
Publikacja dokumentu spełnia wymogi Ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.
2.2. II STANDARD
Personel współtworzy i gwarantuje bezpieczne i przyjazne środowisko w placówce.
Wskaźniki realizacji:
W placówce zatrudnia się personel po wcześniejszej weryfikacji w Krajowym Rejestrze Karnym, Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym, a w przypadku stanowisk pedagogicznych dodatkowo w Centralnym Rejestrze Orzeczeń Dyscyplinarnych.
W przypadku zatrudnienia obcokrajowców personel weryfikuje osobę w rejestrach karalności państw trzecich w zakresie określonych przestępstw (lub odpowiadających im czynów zabronionych w przepisach prawa obcego) lub w przypadkach prawem wskazanych poprzez oświadczenia o niekaralności.
Niepubliczny Żłobek i Przedszkole „Troskliwe Misie” określa organizację, stosowanie i dokumentowanie działań podejmowanych w ramach procedur określonych w dokumencie „Standardy ochrony małoletnich”.
Personel jest świadomy swoich praw oraz odpowiedzialności prawnej ciążącej na nich za nieprzestrzeganie standardów ochrony małoletnich.
W placówkach prowadzona jest systematyczna edukacja personelu z zakresu ochrony dzieci przed krzywdzeniem.
W placówce prowadzi się systematyczną diagnozę czynników ryzyka i czynników chroniących, poczucia bezpieczeństwa uczniów.
2.3. III STANDARD
Niepubliczny Żłobek i Przedszkole „Troskliwe Misie” oferuje rodzicom/opiekunom prawnym informację oraz edukację w zakresie wychowania dzieci bez przemocy oraz ich ochrony przed krzywdzeniem i wykorzystywaniem.
Wskaźniki realizacji:
Poprzez platformę Inso rodzicom będą przekazywane przydatne informacje na temat: wychowania dzieci bez przemocy, ochrony dzieci przed przemocą i wykorzystywaniem, zagrożeń bezpieczeństwa dziecka w Internecie, możliwości podnoszenia umiejętności, kompetencji wychowawczych oraz dane kontaktowe placówek zapewniających pomoc i opiekę w trudnych sytuacjach życiowych.
Wszyscy rodzice mają dostęp do obowiązujących w placówce „Standardów ochrony małoletnich” oraz znają sposoby zgłaszania zagrożeń.
Rodzice są angażowani w działania Niepublicznego Żłobka i Przedszkola „Troskliwe Misie”, prowadzone na rzecz ochrony małoletnich.
Placówka uzyskuje od rodziców/opiekunów prawnych swoich dzieci/uczniów informacje zwrotne na temat realizacji „Standardów ochrony małoletnich”.
Placówka umożliwia rodzicom oraz opiekunom prawnym dzieci, poprzez organizację warsztatów, szkoleń, konsultacji indywidualnych, poszerzanie wiedzy i umiejętności związanych z ochroną dziecka przed zagrożeniami, w tym w Internecie oraz z zakresu wychowania, bez kar fizycznych i krzywdzenia psychicznego dziecka.
2.4. IV STANDARD
Niepubliczny Żłobek i Przedszkole „Troskliwe Misie” zapewnia wychowankom równe traktowanie oraz przestrzeganie ich praw.
Wskaźniki realizacji:
Niepubliczny Żłobek i Przedszkole „Troskliwe Misie” oferuje dzieciom edukację w zakresie praw dziecka, człowieka/ucznia oraz ochrony przed zagrożeniami przemocą i wykorzystywaniem.
W każdej grupie odbywają się zajęcia na temat praw dziecka/praw człowieka/praw i obowiązków dziecka/ucznia, ochrony przed przemocą oraz wykorzystywaniem, z zakresu profilaktyki przemocy rówieśniczej oraz zagrożeń bezpieczeństwa dzieci w Internecie.
W każdej grupie dzieci/uczniowie zostali poinformowani, do kogo mają się zgłosić po pomoc i radę w przypadku krzywdzenia lub wykorzystywania.
W placówkach Niepublicznego Żłobka i Przedszkola „Troskliwe Misie” na gazetkach dostępne są dla dzieci/uczniów materiały edukacyjne w zakresie praw dziecka oraz ochrony przed zagrożeniami przemocą i wykorzystywaniem seksualnym oraz zasad bezpieczeństwa w Internecie.
W placówkach wyeksponowane są informacje dla wychowanków na temat możliwości uzyskania pomocy w trudnej sytuacji, w tym numery bezpłatnych telefonów zaufania dla dzieci i młodzieży.
2.5. V STANDARD
Organizacja postępowania na wypadek krzywdzenia lub podejrzenia krzywdzenia małoletnich zapewnia skuteczną ochronę uczniom.
Wskaźniki realizacji:
Określono procedury interwencji personelu w sytuacjach krzywdzenia lub podejrzenia krzywdzenia małoletniego.
Postępowanie na wypadek krzywdzenia lub podejrzenia krzywdzenia dziecka/ucznia nie może naruszać jego godności, wolności, prawa do prywatności oraz nie może powodować szkody na jego zdrowiu psychicznym lub fizycznym (poczucie krzywdy, poniżenia, zagrożenia, wstydu).
W placówkach ustalone są zasady wsparcia małoletniego po ujawnieniu doznanej przez niego krzywdy.
W placówkach wskazano osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o popełnieniu przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz osobę odpowiedzialną za wszczynanie procedury „Niebieskie Karty”.
W placówkach wskazano osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenia mu wsparcia.
Informacja o osobach przyjmujących zgłoszenia jest upowszechniona na stronie internetowej oraz na tablicy ogłoszeń w budynkach placówki.
Podmioty postępowania uprawnione do przetwarzania danych osobowych uczestników postępowania w sprawach krzywdzenia małoletnich przestrzegają Politykę Bezpieczeństwa Przetwarzania Danych Osobowych, obowiązującą w szkole (RODO).
2.6. VI STANDARD
W Niepublicznym Żłobku i Przedszkolu „Troskliwe Misie” wzmacniane jest poczucie bezpieczeństwa dzieci/uczniów w obszarze relacji społecznych oraz ochrony przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami z sieci.
Wskaźniki realizacji:
W placówkach opracowano zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnimi a personelem.
W placówkach określono wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między dziećmi/uczniami, a w szczególności zachowania niedozwolone.
W placówkach opracowano zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci internetowej oraz procedury ochrony małoletnich przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie.
W placówkach opracowano i wdrożono procedury ochrony małoletnich przed krzywdzeniem w sytuacjach: przemocy fizycznej, przemocy psychicznej, przemocy domowej, przemocy seksualnej, cyberprzemocy.
W placówkach opracowano i wdrożono procedurę „Niebieskie Karty”.
Pracownicy placówki realizują plan wsparcia dziecka/ucznia po ujawnieniu doznanej przez niego krzywdy.
2.7. VII STANDARD
Działania podejmowane w ramach ochrony małoletnich przed krzywdzeniem są dokumentowane.
Wskaźniki realizacji:
W placówce prowadzony jest rejestr spraw zgłaszanych i rozpatrywanych w związku z podejrzeniem lub krzywdzeniem dzieci/uczniów.
Osoby upoważnione do przyjmowania zgłoszeń związanych z krzywdzeniem uczniów składają oświadczenie o zachowaniu poufności i zobowiązane są do zachowania bezpieczeństwa uzyskanych danych osobowych.
W procedurze „Niebieskie Karty” stosowane są wzory Kart „A” i „B” oraz kwestionariusze rozpoznania przemocy domowej.
Dokonuje się szacowania ryzyka naruszeń bezpieczeństwa danych osobowych.
W Niepublicznym Żłobku i Przedszkolu „Troskliwe Misie” opracowano Karty Rejestrów czynności przetwarzania.
2.8. VIII STANDARD
Niepubliczny Żłobek i Przedszkole „Troskliwe Misie” monitoruje i okresowo weryfikuje zgodność prowadzonych działań z przyjętymi zasadami i procedurami ochrony dzieci.
Wskaźniki realizacji:
Przyjęte zasady i realizowane procedury ochrony uczniów są weryfikowane – przynajmniej raz na dwa lata.
W ramach kontroli zasad i praktyk ochrony małoletnich placówka pozyskuje informacje o dzieciach/uczniach oraz ich rodzicach lub opiekunach prawnych.
Do weryfikacji dokumentacji placówki wykorzystywane są wnioski z kontroli „Standardów ochrony małoletnich” przez uprawnione do kontroli podmioty zewnętrzne.
Zasady monitoringu oraz termin, zakres i sposób kontroli określa dyrektor placówki.
Rozdział 3: Zasady ochrony dzieci przed krzywdzeniem obowiązujące w Niepublicznym Żłobku i Przedszkolu „Troskliwe Misie”
3.1. Rozpoznawanie i reagowanie na czynniki ryzyka krzywdzenia dzieci
Personel Niepublicznego Żłobka i Przedszkola „Troskliwe Misie” monitoruje sytuację i dobrostan dziecka. Personel placówki szczególną troską i opieką otacza wszystkich uczniów/dzieci. Rozpoznanie i reagowanie na czynniki ryzyka krzywdzenia dziecka dotyczy: środowiska rodzinnego, relacji między uczniami (w tym zjawiska „cyberprzemocy”) i relacji pracownicy placówki – uczniowie.
Personel Niepublicznego Żłobka i Przedszkola „Troskliwe Misie” posiada wiedzę na temat rodzajów krzywdy, jakiej może doznawać dziecko, a także jego objawów fizycznych, somatycznych i specyficznych zachowań świadczących o istnieniu ryzyka doznawania takiej krzywdy (załącznik nr 1).
Każdy pracownik placówki, który poweźmie podejrzenie, że dziecko może być krzywdzone, ma obowiązek przekazać informację o swoich spostrzeżeniach w pierwszej kolejności wychowawcy. W sytuacji, gdy jest to w danej chwili niemożliwe – pedagogom lub koordynatorom SOM. Ww. przekazują informację dyrektorowi placówki. Wszelkie zgłoszenia incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego dokumentowane i przechowywane są w indywidualnych teczkach ucznia.
3.2. Procedury interwencji w przypadku krzywdzenia dziecka
3.2.1. Środowisko rodzinne
Wychowawca/opiekun grupy/klasy wraz z psychologiem/pedagogiem specjalnym dokonuje analizy uzyskanych informacji, w tym czynników ryzyka krzywdzenia dziecka, występujących w konkretnej rodzinie.
Psycholog wraz z wychowawcą/opiekunem sporządzają notatkę zawierającą uzyskane informacje. Notatka ta jest uzupełniana o nowe dane na kolejnych etapach procedury.
Psycholog przeprowadza konsultacje z pracownikiem socjalnym, dzielnicowym oraz kuratorem sądowym (jeśli rodzina jest objęta kuratelą).
Wychowawca/opiekun z psychologiem ustalają, kto przeprowadzi rozmowę diagnostyczną z dzieckiem.
Na podstawie uzyskanych informacji określa się stopień zagrożenia bezpieczeństwa dziecka, w tym konieczność odizolowania go od rodziny.
Jeśli dochodzi do krzywdzenia dziecka, pedagog szkolny wypełnia „Niebieską Kartę A” i przekazuje ją przewodniczącemu Zespołu Interdyscyplinarnego.
Psycholog zgłasza sprawę do sądu rodzinnego, jeśli występuje zagrożenie niewypełniania funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez rodziców.
Jeżeli istnieje podejrzenie przestępstwa na szkodę dziecka, dyrektor składa zawiadomienie na policję lub do prokuratury.
Jeśli nie podejrzewa się przemocy, ale występują inne niepokojące zjawiska, psycholog i wychowawca oceniają szansę współpracy z rodzicami, przeprowadzają z nimi rozmowę i redagują notatkę o współpracy.
Równolegle koordynuje się działania wynikające z potrzeb dziecka i rodziny, takie jak konsultacje psychologiczno-pedagogiczne, wskazanie instytucji pomocowych (terapia, warsztaty) oraz wspieranie rodziny przez wskazanie instytucji oferujących poradnictwo i terapię.
3.2.2. Relacje między uczniami
Uczeń, który czuje się skrzywdzony przez innego ucznia, może zgłosić to każdemu pracownikowi, który ma obowiązek podjąć natychmiastowe działania i zawiadomić wychowawcę, pedagoga lub dyrekcję.
W przypadku agresji fizycznej, należy zapewnić bezpieczeństwo wszystkim uczestnikom.
Postępowanie wyjaśniające prowadzone jest przez wychowawców, pedagoga lub koordynatora SOM.
Szczególną opieką otoczona zostaje ofiara krzywdzenia.
Procedura postępowania zależy od wieku sprawcy (czy ukończył 13 lat) i rodzaju czynu (czy jest karalny). Uczeń, który ukończył 13 lat, ponosi odpowiedzialność za szkodę spowodowaną czynem niedozwolonym.
Jeżeli sprawca nie ukończył 13 lat, należy przeprowadzić rozmowy ze sprawcą, ofiarą i świadkami, poinformować rodziców, zaplanować działania zmieniające zachowanie sprawcy, ukarać go zgodnie ze statutem i monitorować sytuację. Jeśli działania nie przynoszą skutku, składa się wniosek do sądu rodzinnego.
Jeśli sprawca ukończył 13 lat i dopuścił się czynu karalnego, dyrektor zgłasza sprawę na policję lub do sądu rodzinnego.
3.2.3. Personel Niepublicznego Żłobka i Przedszkola „Troskliwe Misie” – uczniowie/dzieci
W przypadku negatywnego zachowania personelu wobec dziecka, dyrektor przeprowadza rozmowę z pracownikiem, a także z dzieckiem i jego rodzicami, ustalając plan pomocy i monitorując sytuację. W przypadku kontynuacji negatywnych zachowań, dyrektor podejmuje działania dyscyplinarne lub zrywa współpracę.
W przypadku podejrzenia przestępstwa popełnionego na szkodę dziecka, dyrektor składa zawiadomienie na policję lub do prokuratury.
3.2.4. Zasady bezpiecznych relacji pracownicy/inne osoby - dziecko
Kontakt fizyczny: Jest nieuchronny, zwłaszcza z młodszymi dziećmi (pomoc w ubieraniu, reagowanie na potrzeby emocjonalne). Powinien odbywać się w obecności osób trzecich lub w przestrzeniach monitorowanych. Stanowcze interwencje fizyczne są dopuszczalne tylko w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia. Niedopuszczalne są zachowania noszące znamiona przemocy fizycznej czy erotyzowania relacji.
Komunikacja werbalna: Musi być pozbawiona wrogości, agresji, ironii i wulgaryzmów. Nie może wzbudzać poczucia zagrożenia, poniżać, upokarzać ani naruszać granic dziecka.
Równe traktowanie: Wszystkie dzieci należy obdarzać taką samą troską i uwagą. Niedozwolone jest faworyzowanie, dawanie nieuzasadnionych przywilejów czy niesprawiedliwe przydzielanie zadań.
Kontakty poza placówką (online i bezpośrednie): Powinny być wcześniej omówione z dyrektorem, ściśle związane z obowiązkami służbowymi, dokumentowane i odbywać się z wykorzystaniem sprzętu służbowego. Niedopuszczalne jest utrzymywanie takich kontaktów w celu zaspokojenia własnych potrzeb emocjonalnych dorosłego.
Czynności higieniczno-pielęgnacyjne: Powinny być wykonywane z poszanowaniem prywatności i intymności dziecka, po uzyskaniu jego zgody i w zależności od jego stopnia samodzielności.
Dyscyplinowanie: Ma na celu uczenie, a nie krzywdzenie. Powinno wiązać się ze stawianiem granic i kształtowaniem wartości. Niedopuszczalne są formy dyscyplinowania oparte na upokorzeniu, wykorzystywaniu przewagi fizycznej (kary cielesne, izolowanie) lub psychicznej (groźby, wzbudzanie poczucia winy).
3.3. Zasady i procedury postępowania w przypadku podejrzenia lub zaistnienia „cyberprzemocy”
Ujawnienie przypadku cyberprzemocy:
Zgłoszenia może dokonać poszkodowany uczeń, jego rodzice, inni uczniowie (świadkowie) lub nauczyciele.
Ustalenie okoliczności zdarzenia:
Uczeń (ofiara lub świadek) informuje wychowawcę, pedagoga specjalnego, koordynatora SOM lub dyrektora.
Pedagog specjalny wraz z wychowawcą analizują zdarzenie, ustalają okoliczności, ewentualnych świadków i przeprowadzają rozmowy z ofiarą, świadkami i sprawcami.
Zabezpieczenie dowodów:
Należy zabezpieczyć i zarejestrować wszelkie dowody cyberprzemocy (data, czas, treść wiadomości, dane nadawcy, adres strony www).
Zidentyfikowanie sprawcy:
Placówka podejmuje działania w celu identyfikacji sprawcy. Jeśli tożsamości nie uda się ustalić, a zostało złamane prawo, należy skontaktować się z policją.
Działania wobec sprawcy (jeśli jest wychowankiem placówki):
Przeprowadzenie indywidualnej rozmowy ze sprawcą w celu ustalenia okoliczności i przyczyn zdarzenia.
Przekazanie jasnego komunikatu o braku akceptacji dla przemocy i omówienie konsekwencji regulaminowych.
Zobowiązanie sprawcy do usunięcia szkodliwych materiaów z sieci i znalezienie sposobu zadośćuczynienia ofierze.
Powiadomienie rodziców sprawcy, zapoznanie ich z dowodami i ustalenie zasad współpracy.
Objęcie sprawcy pomocą psychologiczno-pedagogiczną.
Zastosowanie środków dyscyplinarnych zawartych w statucie placówki.
Działania wobec ofiary cyberprzemocy:
Udzielenie pomocy psychologiczno-pedagogicznej przez specjalistów.
Zapewnienie ofiary o słuszności zgłoszenia, okazanie zrozumienia i zapewnienie, że placówka nie toleruje przemocy.
Udzielenie porady, jak zapewnić sobie bezpieczeństwo (np. nieutrzymywanie kontaktu ze sprawcą, niezmienianie danych kontaktowych).
Monitorowanie sytuacji ucznia w celu uniknięcia aktów odwetu.
Poinformowanie rodziców ofiary o zdarzeniu i udzielenie im wsparcia.
Ochrona świadków:
Postępowanie powinno być prowadzone w sposób dyskretny i poufny, aby nie narażać świadków na groźby ze strony sprawcy.
Dokumentacja:
Pedagog sporządza notatkę służbową z rozmów, a ewentualne dowody dołącza do dokumentacji.
Powiadomienie sądu rodzinnego i policji:
Gdy rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub gdy uczeń nie zmienia swojego postępowania, sprawę należy zgłosić do sądu rodzinnego. W przypadku drastycznych aktów agresji z naruszeniem prawa, dyrektor zgłasza sprawę na policję.
3.4. Zasady ochrony danych osobowych dziecka
Dane osobowe dziecka podlegają ochronie zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Personel ma obowiązek zachowania w tajemnicy danych osobowych, które przetwarza.
Dane są udostępniane wyłącznie podmiotom uprawnionym na podstawie odrębnych przepisów.
Personel może wykorzystywać informacje o dziecku w celach szkoleniowych tylko z zachowaniem jego anonimowości.
Personel nie udostępnia przedstawicielom mediów informacji o dziecku ani o jego opiekunie, chyba że w wyjątkowych sytuacjach uzyska pisemną zgodę opiekuna.
3.5. Zasady ochrony wizerunku dziecka
Placówka zapewnia ochronę wizerunku dziecka, uznając jego prawo do prywatności.
Utrwalanie wizerunku dziecka (filmowanie, fotografowanie) przez media na terenie placówki wymaga pisemnej zgody rodzica lub opiekuna prawnego.
Zgoda nie jest wymagana, jeśli wizerunek dziecka stanowi jedynie szczegół całości (np. publiczna impreza).
Upublicznienie przez personel wizerunku dziecka w jakiejkolwiek formie również wymaga pisemnej zgody rodzica lub opiekuna prawnego, która powinna zawierać informację o miejscu i kontekście publikacji.
3.6. Zasady dostępu uczniów do Internetu
Placówka, zapewniając dostęp do Internetu, podejmuje działania zabezpieczające dzieci przed dostępem do szkodliwych treści, w szczególności poprzez instalację i aktualizację odpowiedniego oprogramowania.
Dostęp dziecka do Internetu na terenie placówki możliwy jest tylko pod nadzorem opiekuna.
Pracownik nadzorujący informuje dzieci o zasadach bezpiecznego korzystania z Internetu i kontroluje treści, z jakich korzystają.
Na wszystkich komputerach z dostępem do Internetu jest zainstalowane i aktualizowane oprogramowanie filtrujące, monitorujące, antywirusowe, antyspamowe oraz firewall.
3.7. Monitoring stosowania Standardów Ochrony Małoletnich
Dyrektor placówki wyznacza koordynatora SOM, odpowiedzialnego za monitorowanie realizacji Polityki ochrony dzieci.
Koordynator raz w roku przeprowadza badania sondażowe wśród rodziców i uczniów monitorujące poziom realizacji Polityki.
Na podstawie badań sporządzany jest raport, który może być podstawą do wprowadzenia zmian w obowiązującej Polityce.
3.8. Przepisy końcowe
Polityka wchodzi w życie z dniem jej ogłoszenia. Ogłoszenie następuje poprzez udostępnienie dokumentu personelowi i rodzicom drogą elektroniczną, umieszczenie na stronie internetowej oraz udostępnienie wersji papierowej w biurze/gabinetach wicedyrektorów. Członkowie personelu i rodzice potwierdzają zapoznanie się z treścią dokumentu.
Rozdział 4: Działania podejmowane w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub krzywdzenia ucznia w formie przemocy domowej
Każdy pracownik w sytuacji podejrzenia krzywdzenia dziecka jest zobowiązany podjąć działania:
w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia – zawiadomić pogotowie ratunkowe i policję,
w przypadku zauważenia niepokojących symptomów, zgłosić to wychowawcy, a w razie jego nieobecności, pedagogowi, koordynatorowi SOM lub dyrekcji.
4.1. Podział obowiązków w zakresie wdrażania „Standardów ochrony małoletnich”
Dyrektor placówki:
Zatwierdza i wdraża „Standardy ochrony małoletnich”.
Publikuje dokument i wyznacza koordynatora do jego wdrażania.
Powołuje Zespół Interwencji Kryzysowej (ZIK) dla każdego przypadku.
Przeprowadza szkolenia dla personelu.
Podejmuje interwencje prawne.
Upoważnia członków ZIK do przetwarzania danych.
Zapewnia środki na doskonalenie pracowników.
Dokonuje przeglądu i nowelizacji Standardów co dwa lata.
Pracownicy biura:
Prowadzą rejestr zgłaszanych spraw.
Przekazują zawiadomienia odpowiednim osobom.
Dostarczają nowo zatrudnionym pracownikom dokumenty do zapoznania się.
Gromadzą w dokumentacji pracowniczej wymagane oświadczenia i zaświadczenia.
Pedagog specjalny:
Prowadzi szkolenia dla nauczycieli.
Wspiera wychowawców w rozpoznawaniu krzywdzenia.
Wyjaśnia uczniom i rodzicom zasady ochrony.
Realizuje programy wychowawczo-profilaktyczne.
Koordynator ds. SOM:
Kontroluje jakość i dostępność dokumentów.
Udziela wyjaśnień w przypadkach wątpliwości.
Nadzoruje prawidłowość sporządzania dokumentacji.
Wychowawca/opiekun:
Zapoznaje się i przestrzega postanowień "Standardów".
Zapoznaje wychowanków i rodziców z treścią dokumentu.
Podejmuje działania w przypadkach podejrzenia krzywdzenia.
4.2. Osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń
Osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o podejrzeniu krzywdzenia małoletnich to:
Wychowawcy grup/klas oraz opiekunowie żłobka.
Pedagog specjalny: p. W. Ćwiklak - przedszkole „Troskliwe Misie”.
Koordynatorzy SOM:
p. M. Dąbrowska – przedszkole i żłobek w Gostyni,
p. G. Molicka – żłobek w Jankowicach,
p. K. Damasiewicz – żłobek w Pszczynie.
4.3. Zadania i obowiązki personelu w sytuacji podejrzenia krzywdzenia
Zadania i obowiązki Dyrektora placówki:
Występuje do sądu rodzinnego, prokuratury lub ośrodka pomocy społecznej z zawiadomieniem.
Podpisuje pisma wychodzące w sprawach krzywdzenia.
Powołuje Zespół Interwencji Kryzysowej (ZIK).
Organizuje pomoc psychologiczno-pedagogiczną dla ofiary.
Nadzoruje pracę ZIK i współpracuje z instytucjami zewnętrznymi.
Zapewnia bezpieczeństwo i ochronę prawną pracownikom wszczynającym procedurę „Niebieskie Karty”.
Zadania i obowiązki pedagoga specjalnego:
Udziela bezpośredniej pomocy dziecku, gdy zagrożone jest jego zdrowie lub życie.
Zbiera informacje w celu zdiagnozowania sytuacji dziecka.
Przewodniczy ZIK i wszczyna procedurę „Niebieskie Karty”.
Współpracuje z dyrektorem i monitoruje sytuację dziecka.
Informuje rodziców o podjętych działaniach.
Prowadzi dokumentację udzielanej pomocy.
Zadania i obowiązki wychowawcy:
Udziela bezpośredniej pomocy dziecku w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia.
Kontaktuje się z pedagogiem i przekazuje informacje.
Wypełnia Kartę zgłoszenia podejrzenia przemocy.
Współpracuje z pedagogiem, ustalając plan pomocy dziecku.
Systematycznie monitoruje sytuację dziecka i udziela mu wsparcia.
Zadania i obowiązki nauczycieli:
Kontaktują się z wychowawcą i pedagogiem, przekazując informacje o swoich podejrzeniach.
Prowadzą wnikliwe obserwacje dziecka.
Udzielają pomocy psychologiczno-pedagogicznej w bieżącej pracy z dzieckiem.
Zadania i obowiązki pracowników obsługi i administracji:
Kontaktują się z wychowawcą lub pedagogiem, przekazując swoje obserwacje.
W sytuacjach zagrożenia chronią dziecko przed kontaktem z osobą stosującą przemoc.
Zwracają uwagę na stan osób odbierających dziecko z placówki.
Zadania i obowiązki koordynatora standardów ochrony małoletnich:
Jest koordynatorem pomocy dziecku i jego rodzinie.
Pozostaje w stałym kontakcie z wychowawcą, pedagogiem i dyrektorem.
Współpracuje ze specjalistami pomagającymi dziecku i jego rodzinie.
Dba o dostępność informacji o instytucjach pomocowych.
Nadzoruje prawidłowość sporządzania dokumentacji.
Rozdział 5: Dokumentowanie i archiwizowanie
5.1. Zasady dotyczące dokumentowania
Dla każdego zdarzenia podejrzenia krzywdzenia zakładana jest imienna teczka, którą prowadzi pedagog szkolny/specjalny. Teczka jest chroniona przed dostępem osób nieuprawnionych.
W teczce umieszcza się m.in.: zgłoszenie podejrzenia krzywdzenia, notatki z rozmów, protokół z posiedzenia ZIK, kopię „Niebieskiej Karty – A” (jeśli została wszczęta), korespondencję z instytucjami oraz informacje personelu o funkcjonowaniu dziecka.
5.2. Zasady przeglądu i aktualizacji dokumentu
Kadra kierownicza dokonuje oceny stosowania „Standardów” na bieżąco.
W przypadku zmian w prawie, nowelizacje są wprowadzane na tych samych zasadach co pierwotny dokument.
W celu oceny funkcjonalności dokumentu prowadzone są ewaluacje przez powołany zespół, który przedstawia raport z wnioskami radzie pedagogicznej i radzie rodziców.
Załącznik: Rodzaje krzywdy i jej objawy
Można wyróżnić 4 główne kategorie złego traktowania dzieci: krzywdzenie fizyczne, krzywdzenie emocjonalne, wykorzystywanie seksualne, zaniedbywanie.
Krzywdzenie fizyczne
Jest to celowe używanie siły fizycznej wobec dziecka, które powoduje lub może spowodować uszczerbek na zdrowiu. Obejmuje m.in. bicie, kopanie, potrząsanie, duszenie, ale także niszczenie własności dziecka czy zakazywanie załatwiania potrzeb fizjologicznych.
Krzywdzenie emocjonalne
To wzorzec zachowania, który poważnie zakłóca rozwój dziecka i wywołuje u niego poczucie, że jest nic nie warte, niekochane lub zagrożone. Może przybierać formy ignorowania, odtrącania, izolowania, słownej agresji (obrażanie, ośmieszanie) czy terroryzowania (tworzenie klimatu strachu).
Wykorzystywanie seksualne
Polega na zaangażowaniu dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i na którą nie może udzielić świadomej zgody, w celu zaspokojenia potrzeb osoby dorosłej.
Zaniedbywanie
To niezaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka w sferze zdrowia, edukacji, rozwoju emocjonalnego, odżywiania czy schronienia, co może prowadzić do szkody dla jego zdrowia i rozwoju.
Fizyczne i somatyczne objawy krzywdzenia:
Obrażenia fizyczne: siniaki w nietypowych miejscach (uszy, szyja, pośladki), siniaki o kształcie dłoni lub użytych przedmiotów (pasek, klamra), ślady duszenia, oparzenia (w tym o regularnych kształtach, np. od żelazka lub papierosa), ślady ugryzień, wybite zęby, złamania.
Objawy wykorzystywania seksualnego: infekcje dróg moczowo-płciowych, bóle głowy i brzucha, nudności, problemy z oddawaniem moczu, siniaki na klatce piersiowej, udach, podbrzuszu.
Objawy zaniedbywania: bardzo niska higiena osobista, brudne i nieodpowiednie do pogody ubranie, ślady ukąszeń (pchły, pluskwy), niedożywienie, chroniczne i nieleczone choroby, próchnica zębów, ciągłe zmęczenie.
Behawioralne (dotyczące zachowania) symptomy krzywdzenia:
Krzywdzenie fizyczne: poszukiwanie stałej uwagi dorosłych, "lepienie się" do nich, ciągła obserwacja dorosłych w celu uniknięcia przemocy, agresja lub nadmierna uległość, brak reakcji na ból, lęk przed powrotem do domu, noszenie ubrań zakrywających ciało nawet w upały, kulenie się na próbę dotyku.
Wykorzystywanie seksualne: zbytnia erotyzacja, znajomość zachowań seksualnych nietypowych dla wieku, prowokacyjne zachowania seksualne, kompulsywna masturbacja, rysunki o kontekście seksualnym, wycofanie z kontaktów społecznych, stany depresyjne, niska samoocena ("jestem zły, brudny"), samookaleczenia, ucieczki z domu, lęk przed przebywaniem z określonymi dorosłymi, zaburzenia jedzenia.
Załącznik: Zasady interwencji w sytuacjach „gorącej agresji”
Gdy uczniowie biją się, kopią itp.:
Wkrocz, gdy uznasz, że to nie jest zabawa.
Jeśli potrzebujesz pomocy, wezwij innych nauczycieli.
Reaguj zdecydowanie i stanowczo.
Rozdziel strony, zapobiegając dalszej przemocy.
Nie dopuszczaj do agresji wobec siebie.
Podejmij decyzję o dalszym postępowaniu.
Traktuj agresję poważnie, nie pozwalaj na jej bagatelizowanie.
Jeśli wyznaczasz konsekwencje, upewnij się, że zostaną zrealizowane.
Nie trać kontaktu z uczestnikami, dopóki nie zrozumieją, co się stało.